شخصیت شناسی یا روانشناسی شخصیت چیست ؟

شخصیت شناسی یا روانشناسی شخصیت یکی از اصلی‌ترین و محبو‌ب‌ترین شاخه‌های علم روانشناسی است. شاید در روتین زندگی خود با سؤالات بسیاری رو به رو شده باشید مانند:

"چرا بر اساس ارزش‌های خود عمل نمی‌کنیم؟"

" آیا رفتار یک فرد به خاص شخصیت او بوده یا محیط اطرافش؟"

با مطالعه و پیگیری درباره روانشناسی، می‌توان به پاسخ بسیاری از این سؤالات رسید و راه حلی برای آن‌ها پیدا کرد و باید برای شخصیت شناسی و درک شخصیتی خود، به یک روانشناس برای دریافت مشاوره مراجعه کرد. ما در این مقاله از بیاتوعروسی “راهنمای معرفی باغ تالار عروسی“، با موضوعات روانشناسی و شخصیت شناسی فردی بیشتر آشنا خواهیم شد.

شخصیت چیست ؟

واژه‌‌ی شخصیت به انگلیسی، Personality نامیده می‌شود و از لغت لاتین پرسونا ریشه می‌گیرد؛ این کلمه به ماسک‎‌های استفاده شده در تئاتر اشاره دارد. افراد هنرمند برای نمایش نقش‌های مختلف و یا پنهان کردن هویت خود، از این ماسک‌ها استفاده می‌کنند. در اصل برای تعریف شخصیت می‌توان گفت در واقع الگوی مشخصی از افکار، احساسات و رفتارهاست که فرد را خاص و منحصر به فرد می‌سازد. در حقیقت شخصیت از درون فرد نشأت می‌گیرد و در طول زندگی نسبتاً سازگار است.

شخصیت افراد شامل تمامی افکار، الگوهای رفتاری و نگرش اجتماعی بوده که بر دیدگاه ما نسبت به خود و باور ما نسبت به جهان پیرامون تأثیرگذار خواهد بود.
شخصیت یک مفهوم پیچیده است که به مجموعهٔ ویژگی‌ها، رفتارها، احساسات، و الگوهای رفتاری یک فرد یا شخص اشاره دارد. این ویژگی‌ها می‌توانند توسط تجربیات، محیط، فرهنگ، ژنتیک، و دیگر عوامل مختلف تشکیل شود. در واقع، شخصیت تعیین کنندهٔ چگونگی تعامل فرد با دیگران، واکنش به موقعیت‌ها، و نگرش‌ها به زندگی است.

شخصیت شامل اجزای مختلفی است که می‌توان آن‌ها را به صورت کلی به دسته‌های زیر تقسیم کرد:

1. طبیعت (Nature): ویژگی‌های وراثتی و ژنتیکی که از سوی والدین به ارث می‌رسد. این می‌تواند عواملی مانند تمایلات به خشونت یا حساسیت به تغییرات باشد.
2. فرهنگ (Nurture): تجربیات زندگی، آموخته‌ها، و تأثیرات محیطی که فرد در طول زندگی خود با آن روبرو شده است. این ممکن است شامل تأثیرات خانواده، دوستان، مدرسه، و جوامع مختلف باشد.
3. آگاهی و شعور (Consciousness): توانایی درک و فهم محیط و واکنش مناسب به آن. این شامل میزان دقت، مسئولیت‌پذیری، و قابلیت تصمیم‌گیری است.
4. اختیار و کنترل (Volition): توانایی فرد در انتخاب و کنترل رفتارهای خود. این شامل اراده، انگیزه، و اختیارات شخصی است.
5. احساسات (Emotions): تجربه و بیان احساسات. این شامل عشق، خشم، خوف، خوشحالی و غیره می‌شود.

ترکیب این عوامل با یکدیگر، شخصیت منحصر به فرد هر فرد را شکل می‌دهد. مهم است که توجه داشته باشید که شخصیت یک مسئله پویای و تغییرپذیر است و ممکن است در طول زمان تحت تأثیرات مختلف تغییر کند.

شخصیت شناسی چیست ؟

شخصیت‌شناسی یا روان‌شناسی شخصیت، زمینه‌ای از روان‌شناسی است که به مطالعه و تحلیل ویژگی‌ها، الگوهای رفتاری، احساسات، و تمایلات ثابت و مداوم یک فرد می‌پردازد. هدف اصلی شخصیت ‌شناسی، درک و توصیف شخصیت افراد، توجیه تفاوت‌ها و تمایزهای آن‌ها، و ارتباط این ویژگی‌ها با رفتارها و تصمیم‌گیری‌های افراد است.

در زمینه شخصیت ‌شناسی، از دیدگاه‌ها و مدل‌های مختلفی استفاده می‌شود. برخی از مهم‌ترین مدل‌ها و نظریه‌های شخصیت‌شناسی عبارت‌اند از:

1. مدل پنج عاملی (Five Factor Model): این مدل پنج ویژگی اصلی شخصیت را شامل می‌شود: همخوانی (Conscientiousness)، هماهنگی (Agreeableness)، انعطاف‌پذیری (Openness to Experience)، استمرار (Extraversion)، و هیجان پذیری (Neuroticism).
2. نظریه ادواردز (Erikson's Theory): بر اساس این نظریه، شخصیت در طول زمان توسط ادوار تأکیدی تغییر می‌کند و هر دوره از زندگی با یک کارکرد خاص شخصیتی همراه است.
3. نظریه پسیشکارگذاری (Psychoanalytic Theory): این نظریه توسط یک زندگی‌نامه‌ نویس بنیان‌گذاری شده و بر اساس نقش ناخودآگاه در شکل‌گیری شخصیت تأکید دارد.
4. نظریه هرزبرگر (Hierarchy of Needs): این نظریه توسط ابراهام مسلوخ هرزبرگر ارائه شده و بر اساس پنج سطح نیاز انسان (فیزیولوژیکی، امنیتی، اجتماعی، احترام، و تعلیمات و خودشناسی) تبیین می‌شود.

تمام این مدل‌ها و نظریه‌ها به منظور بهبود درک از شخصیت افراد، پیش‌بینی رفتارها، و در برخی موارد، توسعه و بهبود فردی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

روانشناسی چیست ؟

روانشناسی علمی است که به مطالعه و تحلیل رفتارها و فرآیندهای ذهنی فردی و جمعی می‌پردازد. این علم سعی در درک نحوهٔ تفکر، احساسات، رفتارها، و تعاملات انسان دارد. در اصطلاح ساده، روانشناسی می‌پردازد به پرسش‌هایی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم با روان و رفتار انسان مرتبط هستند.

تعدادی از حوزه‌های مهم روانشناسی عبارت‌اند از:

1. روانشناسی شناختی (Cognitive Psychology): بررسی فرآیندهای ذهنی مانند حافظه، تفکر، تصمیم‌گیری، و حل مسئله.
2. روانشناسی اجتماعی (Social Psychology): مطالعه رفتارها و تعاملات اجتماعی، اعتقادات گروهی، و تأثیرات فرهنگ و جمعیت بر رفتار افراد.
3. روانشناسی رشد (Developmental Psychology): بررسی تغییرات و تحولات روانی از نظر افراد از دوران کودکی تا پیری.
4. روانشناسی بالینی (Clinical Psychology): تشخیص و درمان مشکلات روانی و اختلالات روانی.
5. روانشناسی فردی (Personality Psychology): بررسی ویژگی‌های شخصیتی که تشکیل دهندهٔ الگوهای ثابت و مداوم رفتاری هر فرد هستند.
6. روانشناسی شناختی رفتاری (Behavioral Cognitive Psychology): ترکیب عناصر روانشناسی شناختی و رفتاری برای درک و تغییر رفتارها.

روانشناسی به عنوان یک علم تلاش می‌کند تا از روش‌های تحقیقی متنوعی از جمله مشاهده، آزمایش، مطالعات موردی، و تحلیل داده‌ها برای به دست آوردن اطلاعات علمی دربارهٔ رفتار و فرآیندهای ذهنی انسان استفاده کند.

تفاوت شخصیت شناسی با روانشناسی در چیست ؟

تفاوت اصلی میان روانشناسی و شخصیت‌شناسی در دامنه و محدوده‌ی موضوعاتی است که هر یک از این حوزه‌ها پوشش می‌دهد. در اینجا به تفاوت‌های اصلی میان دو علم روانشناسی و شخصیت‌شناسی اشاره می‌شود:

1. روانشناسی (Psychology):
   • حوزه:
     • روانشناسی یک علم گسترده است که به مطالعهٔ رفتارها، فرآیندهای ذهنی، و تجربیات انسانی و جانوری می‌پردازد.
     • شاخه‌های مختلف روانشناسی شامل روانشناسی شناختی، روانشناسی اجتماعی، روانشناسی بالینی، روانشناسی تحولی و... هستند.
   • هدف:
     • هدف اصلی روانشناسی، درک فرآیندهای ذهنی، رفتارها، و تعاملات انسانی است.
     • تلاش برای پاسخ به سؤالاتی دربارهٔ چگونگی فکر، احساسات، یادگیری، حافظه، تصمیم‌گیری، و سایر پدیده‌های روانی است.
2. شخصیت‌شناسی (Personality Psychology):
   • حوزه:
     • شخصیت‌شناسی به طور خاص به مطالعهٔ ویژگی‌ها، الگوهای رفتاری، و ویژگی‌های ثابت و مداوم شخصیت افراد می‌پردازد.
     • این حوزه به بررسی اختلافات فردی، انواع شخصیت‌ها، و عواملی که به شکل‌گیری شخصیت افراد می‌پردازد.
   • هدف:
     • هدف اصلی شخصیت‌شناسی، درک و توصیف شخصیت افراد، توجیه تفاوت‌ها و تمایزهای آن‌ها، و ارتباط این ویژگی‌ها با رفتارها و تصمیم‌گیری‌های افراد است.
     • تمرکز بر روی ویژگی‌هایی مانند همخوانی، هماهنگی، انعطاف‌پذیری، استمرار، و هیجان پذیری معمولاً در این زمینه وجود دارد.

به طور خلاصه، روانشناسی به صورت گسترده‌تر به تمام جوانب رفتارها و تجربیات انسانی می‌پردازد، در حالی که شخصیت‌شناسی تمرکز خاص خود را بر روی مطالعه ویژگی‌های ثابت و مداوم شخصیت افراد دارد.

بیشتر بدانید: عشق از کجا به وجود می‌آید؟

روانشناسی شخصیت یا شخصیت شناسی چه کمکی به ما می‌کند؟

شناخت شخصیت یا شخصیت‌شناسی به ما کمک می‌کند تا بهترین درک ممکن از خودمان و دیگران داشته باشیم. این درک به ما اجازه می‌دهد تا با بهترین شکل ممکن در زندگی روزمره‌مان عمل کنیم و با دیگران بهتر ارتباط برقرار کنیم. در زیر تعدادی از مزایای شناخت شخصیت یا شخصیت‌شناسی آورده شده است:

1. خودشناسی بهتر:
   • شناخت شخصیت به افراد کمک می‌کند تا با احساسات، اراده، و ویژگی‌های خود آشنا شوند.
   • این مفهوم به فرد این امکان را می‌دهد که خودش را بازشناسی کند و بفهمد چه چیزهایی برایش مهم است.
2. تعاملات اجتماعی بهتر:
   • با شناخت شخصیت دیگران، ما می‌توانیم بهتر درک کنیم که چگونه دیگران احساس می‌کنند و چه نیازهایی دارند. این به ما کمک می‌کند تا در ارتباطات اجتماعی موفق‌تر عمل کنیم.
3. مدیریت استرس و اضطراب:
   • شناخت شخصیت به افراد کمک می‌کند تا با شکل‌گیری ویژگی‌های خود برخورد کنند و راهکارهای موثر برای مدیریت استرس و اضطراب پیدا کنند.
4. رهبری و مدیریت:
   • افرادی که شناخت شخصیت خوبی دارند، معمولاً بهترین تصمیمات را برای خود و گروه‌هایی که در آن‌ها مشغول به کار هستند، اتخاذ می‌کنند.
5. توسعه فردی:
   • با شناخت شخصیت، افراد می‌توانند به شکل‌گیری و تقویت ویژگی‌های مثبت خود کار کنند و در مسیر توسعه فردی پیشرفت کنند.
6. ارتقاء ارتباطات عاطفی:
   • شناخت شخصیت به ما کمک می‌کند تا در ارتباطات عاطفی بهترین راه حل‌ها را پیدا کنیم و با دیگران به شکلی که بر اساس ویژگی‌های ما و آن‌هاست، ارتباط برقرار کنیم.

اجمالاً، شناخت شخصیت یا شخصیت‌شناسی ابزاری قدرتمند برای بهبود زندگی شخصی و ارتباطات اجتماعی است. این اطلاعات به افراد امکان می‌دهد تا بهترین استفاده را از توانمندی‌ها و مهارت‌های خود ببرند و در مواقع چالش‌برانگیز، با بهترین راهکارها مواجه شوند.

یک روانشناس و مشاور خوب چه ویژگی هایی دارد ؟

یک روانشناس و مشاور خوب باید دارای ویژگی‌ها و مهارت‌هایی باشد که به افراد کمک کند تا بهترین پشتیبانی و راهنمایی روان‌شناختی را دریافت کنند. در زیر ویژگی‌هایی که ممکن است در یک روانشناس و مشاور خوب وجود داشته باشد، آورده شده است:

1. تحصیلات و تخصص:
   • داشتن تحصیلات و تخصص در زمینه روانشناسی یا مشاوره از یک دانشگاه معتبر و مورد اعتراف مهم است. همچنین، داشتن تخصص در حوزه‌های خاص مانند مشاوره خانواده، روانشناسی بالینی، یا مدیریت استرس نیز مفید است.
2. قدرت ارتباطی:
   • برقراری ارتباط مؤثر و ایجاد بستری امن و دلپذیر برای مشاوره مهم است. روانشناس باید بتواند به مهارت‌های گوش دادن، فهم، و احترام به مشاوره گیرنده توجه کند.
3. قابلیت تحلیل و ارزیابی:
   • برای تشخیص مسائل و نیازهای مشاوره گیرنده، روانشناس باید قدرت تحلیل و ارزیابی داشته باشد. این شامل توانایی تجزیه و تحلیل رفتارها، الگوهای فکری، و احساسات است.
4. قدرت تعامل:
   • توانایی در تعامل مؤثر با افراد مختلف و تطابق با انواع شخصیت‌ها بسیار حیاتی است. این شامل مهارت‌های مذاکره، مهارت‌های بین فردی، و قدرت ایجاد اتصالات انسانی می‌شود.
5. حفظ حریم خصوصی:
   • روانشناس باید توانایی حفظ حریم خصوصی مشاوره گیرنده را داشته باشد. اطلاعات شخصی و خصوصی باید محفوظ و محرمانه باقی بماند.
6. تعهد به به‌روزرسانی دانش:
   • روانشناس باید تعهد به به‌روزرسانی دانش خود داشته باشد و با روش‌ها و تکنیک‌های نوین در زمینه روانشناسی آشنا باشد.
7. قدرت تدریس و توجیه:
   • توانایی توضیح مفاهیم پیچیده روان‌شناختی به زبان ساده و مواردی که برای مشاوره گیرنده قابل فهم است، مهم است.
8. پذیرش و فهم بی‌طرفانه:
   • روانشناس باید به طور بی‌طرفانه به مسائل و احساسات مشاوره گیرنده نگریسته و هر گونه سیاست یا تبعیض را خودداری کند.
9. احترام به تنوع:
   • احترام به تفاوت‌های فرهنگی، جنسیتی، اعتقادات، و سایر ویژگی‌های مختلف افراد از جمله ویژگی‌های حیاتی یک روانشناس و مشاور خوب است.
10. اخلاق حرفه‌ای:
    • پایبندی به اصول اخلاق حرفه‌ای، احترام به کد اخلاقی مرتبط با حرفه روانشناسی و مشاوره از دیگر ویژگی‌های مهم است.

همچنین مهم است که این ویژگی‌ها با تجربه‌های عملی و موفقیت در حوزه مشاوره ترکیب شده باشند.

مشکلات شخصیتی شامل چه مواردی است ؟

مشکلات شخصیتی به مجموعه‌ای از الگوها و ویژگی‌های رفتاری مضر اطلاق می‌شود که به گونه‌ای است که بر تعاملات فرد با خودش و دیگران تأثیر می‌گذارد. این مشکلات ممکن است در طول زمان پایدار باشند و به شکل جدی به زندگی روزمره فرد و دیگران تأثیر بگذارند. برخی از مشکلات شخصیتی عبارت‌اند از:

1. اختلال شخصیت ترسناک (Antisocial Personality Disorder):
   • افراد با این اختلال ممکن است قانون‌شکنی و رفتارهای بی‌احترامی نشان دهند. آن‌ها احتمالاً به سختی احساس گناه کرده و ارتباطات بین فردی مشکل دارد.
2. اختلال شخصیت نارسیستی (Narcissistic Personality Disorder):
   • افراد با این اختلال به طور مفرط خودشان را مهم می‌دانند و به احتمال زیاد از دیگران انتظار تحسین دارند. آن‌ها ممکن است با ترس از عدم تأیید و رفتارهای احساسی دیگران مشکل داشته باشند.
3. اختلال شخصیت اجتناب‌گرا (Avoidant Personality Disorder):
   • افراد با این اختلال ممکن است احساسات ناامنی داشته باشند و از ارتباطات اجتماعی فرار کنند. آن‌ها به خودشان ارزشی نمی‌دهند و از نقدهای دیگران می‌ترسند.
4. اختلال شخصیت انتقادپذیر (Dependent Personality Disorder):
   • افراد با این اختلال به طور مفرط به دیگران وابسته هستند و اغلب احساسات عدم اعتماد به نفس دارند. آن‌ها ممکن است برای تصمیم‌گیری‌های روزمره به دیگران وابسته شوند.
5. اختلال شخصیت انتقادی (Obsessive-Compulsive Personality Disorder):
   • افراد با این اختلال ممکن است به طرز زیادی به نظم و قوانین علاقه داشته باشند و به تنظیم و کنترل موارد جزئیاتی اهمیت بدهند. آن‌ها ممکن است برای کسب کنترل بیش از حد بر روی مسائل زندگی خود تأکید کنند.
6. اختلال شخصیت خود مراقبتی (Self-Harming Personality Disorder):
   • افراد ممکن است رفتارهای خود مراقبتی ناپسندی داشته باشند که به طور معمول به آن‌ها آسیب می‌رساند. این رفتارها می‌توانند شامل خودکشی یا خود مهاری فیزیکی و یا رفتارهای مخرب دیگر باشند.

این فهرست فقط نمونه‌ای از اختلالات شخصیتی است، و هر یک از این اختلالات دارای ویژگی‌ها و الگوهای خاص خود هستند. تشخیص و مدیریت این اختلالات نیاز به ارزیابی توسط یک حرفه‌ای در حوزه روانشناسی دارد.

سخن پایانی

در این مقاله، توانستیم شناخت بیشتری درباره روانشناسی شخصیت و شخصیت شناسی به دست آوریم و در رابطه با رهنمودهای آن آشنا شویم. شما می‌توانید با مراجعه به سایت ما با دیگر مقالات مجله بیاتو عروسی مانند از کجا بفهمیم که عاشق شدیم و ... اطلاعات بسیاری دریافت کنید.